นายสมศักดิ์ เจียมธีรสกุล อาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้แสดงความเห็นเกี่ยวกับ "อนุสนธิ" จากรายงานของ คณะกรรมการอิสระตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการปรองดองแห่งชาติ (คอป.) ผ่านทางเฟซบุ๊กส่วนตัว มีเนื้อหาบางส่วน ดังต่อไปนี้
ผมคิดว่า อนุสนธิ จากกรณี รายงาน คอป. คือ เป็นการยืนยันว่า ขณะนี้สังคมไทย อยู่ในภาวะ วิกฤติ
ผม นิยาม ภาวะ วิกฤติ หรือ ผิดปกติ ในแง่ที่ว่า สังคม ไม่มี "จุดร่วมตรงกลาง" (ซึ่งแสดงออกในแง่ ไม่มีบุคคล หรือ องค์กร หรือ กลไก ที่ "อยู่ตรงกลาง" ในแง่ที่ สังคมโดยรวม ไม่ว่าจะ เชียร์พรรคการเมืองไหน สามารถ ยอมรับร่วมกัน โดยทั่วๆ ไปได้)-พูดอีกอย่างคือ มาถึงจุดที่ไม่สามารถหา "ฉันทามติ" หรือ consensus ในเรื่องใดที่สำคัญๆ ได้แล้ว
ในสังคมอื่น ที่มีระบบพรรคการเมืองใหญ่ๆ แน่นอน คนที่เชียร์ เดโมแครต กับ คนที่เชียร์ รีพับบลิกัน หรือ คนที่เชียร์ เลเบอร์ กับ คนที่เชียร์ คอนเซอเวทีฟ ย่อมมีทัศนะทางการเมือง สำคัญๆ ที่ต่างกัน หรือ ตรงข้ามกัน
แต่โดยทั่วไป ในสังคมเหล่านั้น ยังมี "จุดร่วมตรงกลาง" ในระดับที่สูงมาก เช่น ที่ชัดเจน คือ กลไกศาล หรือ แม้แต่พวก "กรรมการอิสระ" (ในอังกฤษ เรียก Royal Commission)
ผมคิดว่า ตอนนี้ เราอยู่ในจุดที่หา "จุดร่วมตรงกลาง" ไม่ได้แล้ว ในเรื่องสำคัญๆ (ตั้งแต่ รัฐประหาร ถึง การตัดสินคดีต่างๆ)
... ประเด็นที่สำคัญที่สะท้อน "ภาวะ วิกฤติ" ที่ว่า คือ ไม่ใช่แต่ ศาล ตำรวจ "กรรมการอิสระ" หรือ "องค์กรอิสระ" ต่างๆ เท่านั้น ที่ไม่เป็น หรือ ไม่สามารถเป็น "จุดร่วมตรงกลาง" ได้
ภาวะวิกฤติ ในความหมายที่ว่านี้ จะ "ลงเอย" อย่างไร ? จะมีอะไรที่ ทำให้เกิด "จุดร่วมตรงกลาง" หรือ ฉันทามติ consensus "ใหม่" ได้ ?
ไม่มีสังคมใด ที่สามารถอยู่ใน "ภาวะ วิกฤติ" ในความหมายที่ผมเพิ่งพูด คือ การไม่มี "จุดร่วมตรงกลาง" หรือ "ฉันทามติ" consensus แบบที่เราเป็นขณะนี้ ได้อย่างถาวร ตลอดไป
ในที่สุด สังคมจะมีภาวะ "ปกติ" หรือ normal (ซึ่งไม่ได้หมายความว่า ไมมีการขัดแย้ง เช่นกรณีทีผมยกตัวอย่าง ต่างประเทศ ระหว่าง เดโมแครต รีพับบลิกัน ฯลฯ ยังมีได้ต่อไป) จะต้องสามารถบรรลุภาวะ ที่มี "จุดร่วมตรงกลาง" ที่สำคัญๆ ได้ เช่น ง่ายๆ "ศาล" หรือองค์กรทางกฎหมาย (ตำรวจ, กรรมการอิสระ ฯลฯ) จะต้อง เป็นองค์กร ที่ สามารถ "ยอมรับร่วมกัน" ได้ ในระดับที่สูง โดยทั่วไป หรือจะต้องมี "ชุดอุดมการณ์" (ideology) ที่ ยอมรับร่วมกันอย่างกว้างๆ ซึ่งตอนนี้ เราไม่มีแน่ๆ ...
ปัญหาคือ ในที่สุด อะไรจะเป็น หรือจะทำให้ สังคมไทย บรรลุ ภาวะที่มี "จุดร่วมตรงกลาง" ใหม่ ได้ ?
(การปฏิวัติ แบบ แตกหัก ก็เป็น "วิธี" หรือ "ทางออก" หนึ่ง ของสังคม ที่อยู่ในภาวะ วิกฤติ ที่ว่า เพราะ ถ้า "ปฏิวัติ" หรือ "แตกหัก" สำเร็จ ฝ่ายที่ "ชนะ" ก็จะเริ่มกระบวนการสร้าง ภาวะ "จุดร่วมตรงกลาง" หรือ consensus ใหม่ขึ้น ...แต่นี่ ไม่ใช่อะไรทีผมเชียร์ให้เกิดนะ จริงๆ ถ้าสามารถหลีกเลี่ยงได้ ก็จะดีกว่า เพราะ การเริ่มสร้าง "จุดร่วมตรงกลาง" ด้วยการ "แตกหัก" ก่อน (ที่เรียกว่า "ปฏิวัติ") หมายถึง การต้อง สูญเสีย หรือทำลาย ฝ่ายใด ฝ่ายหนึ่ง แม้แต่ในแง่ชีวิต ลงไป ไม่น้อย .. เป็น อะไรที่ เลี่ยงได้ ก็ดี คำถามคือ จะเลี่ยงได้ยังไง คือ ไม่ต้อง "แตกหัก" แต่สามารถ เริ่ม กระบวนการสร้าง ภาวะที่มี "จุดร่วมตรงกลาง" ใหม่ ขึ้นได้ ???)
พูดแบบสั้นๆ ที่สุด ตอนนี้ ไม่มีเรื่องสำคัญๆ อะไร ที่เราสามารถ "เห็นตรงกัน" ได้สักเรื่องแล้ว ตั้งแต่คำตัดสินคดี ไปถึง รัฐประหาร ...ตอนนี้ ไม่มีสักเรื่องแล้ว
นี่คือ "ภาวะ วิกฤติ" ซึ่ง ไม่สามารถ เป็นไปตลอดกาลได้ จะต้องมีทาง "ลงเอย" จะต้องมีการสร้าง "จุดร่วมตรงกลาง" ใหม่ (ไม่เช่นนั้น ก็ "ยืดเยื้อ" ถูลู่ถูกัง กันแบบที่เป็นมา 6-7 ปีนี้ ไปอีก)
ผมขอทำความเข้าใจอะไรนิดนะครับ 2-3 กระทู้ที่ผ่านมา ที่ผมพูดถึง ภาวะที่ เรา "หาจุดที่เห็นตรงกัน" ในเรื่องสำคัญๆ ไม่ได้แล้ว
ผมพยายามพูดแบบ "กลางๆ" (ฮา) ที่สุด แล้วนะครับคือ ในที่สุด ผม "เอียง" ไปทางเชียร์ ใคร ฝ่ายไหน อะไร ผมก็ไม่เคย ปิดบัง ก็เห็นกันอยู่ (แม้ผมจะไม่เคยเชียร์ ฝ่ายนั้น แบบสุดๆ หลับหูหลับตาก็ตาม) แต่ที่ผมอยากเสนอ ให้คิดกันคือ อะไรจะเป็น "จุดลงเอย" ของ ภาวะ ที่ว่านี้ ?
อย่างที่ผมเขียนในกระทู้อันหนึ่ง การ "ปฏิวัติ" หรือ "แตกหัก" ก็เป็น "ทางออก" ทางหนึ่ง คือ ให้ ฝ่ายใด ชนะ อีกฝ่ายหนึ่ง ชนิด "เด็ดขาด" ไปเลย แล้วก็เริ่มกระบวนการสร้าง "จุดร่วมตรงกลางใหม่" in their own image (ขออภัย ใช้สำนวนฝรั่งที่รู้จักกันดี)
แต่พูดจริงๆ ว่า ผมเอง ไม่ได้สนับสนุน หรืออยากให้ "ลงเอย" แบบนี้นะ แต่ผมก็สารภาพเหมือนกันว่า นึกไม่ออกเหมือนกันว่า จะ "ออก" หรือ "ลงเอย" จากภาวะที่ "เห็นไม่ตรงกัน แม้แต่เรื่องเดียว" แบบนี้ ได้ยังไง รู้แต่ว่า มันคงเป็นอะไรที่ ตลอดกาล ถาวร ไม่ได้
