ปิยบุตร แสงกนกกุล: คำไว้อาลัย 'อากง'

ประชาไท 27 สิงหาคม 2555 >>>


โศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นกับอากงและครอบครัว ไม่ใช่ปัญหาเรื่องกระบวนการยุติธรรมเท่านั้น ไม่ใช่ปัญหาเรื่องสิทธิในการได้รับการสันนิษฐานว่าเป็นผู้บริสุทธิ์จนกว่าศาลพิพากษาเท่านั้น ไม่ใช่ปัญหาเรื่องสิทธิในการได้รับการปล่อยตัวชั่วคราวเท่านั้น ไม่ใช่ปัญหาเรื่องสิทธิของผู้ถูกจับกุมคุมขังเท่านั้น และไม่ใช่ปัญหาเรื่องมาตรฐานและคุณภาพชีวิตในเรือนจำเท่านั้น หากพูดว่ากรณีอากงมาจากปัญหาเหล่านี้ และพูดเพียงแค่นี้ จบเพียงเท่านี้ แล้วไม่พูดต่อก็เป็นการจงใจละเลยต้นตอของปัญหาที่สำคัญอย่างยิ่งนั่นคือมาตรา 112 แล้วผลักภาระไปให้คนในกระบวนการยุติธรรมที่อาจจะมีข้อผิดพลาดบกพร่องได้ โศกนาฏกรรมอากงและครอบครัวแสดงให้เห็นถึงอัปลักษณ์ของมาตรา 112 ในทุกมิติ
ในแง่ตัวบทกฎหมาย มาตรา 112 มีอัตราโทษที่สูงจนเกินไปเมื่อเทียบกับการกระทำความผิด ไม่มีเหตุยกเว้นความผิด ไม่มีเหตุยกเว้นโทษ
ในแง่การบังคับใช้มาตรา 112 การบังคับใช้มาตรา 112 ไม่อนุญาตให้มีการปล่อยตัวชั่วคราว การดำเนินพิจารณาคดีต่อผู้กระทำความผิดหรือผู้ต้องสงสัยว่ากระทำความผิดตามมาตรา 112 นั้นให้ดำเนินการโดยลับ
ในแง่อุดมการณ์เบื้องหลังมาตรา 112 ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 เท่ากับสถาบันกษัตริย์และเท่ากับความมั่นคงของราชอาณาจักร
บุคคลที่เป็นเหยื่อของมาตรา 112 จะถูกประทับตรา แปะฉลากให้เสมือนสิ่งซึ่งไม่ใช่มนุษย์ เมื่อไม่ใช่มนุษย์ กฎหมายและสิทธิต่างๆ ที่มนุษย์พึงมีพึงได้หรือเป็นเจ้าของ ก็ไม่ให้นำมาใช้กับบุคคลที่เป็นเหยื่อของมาตรา 112 บุคคลอื่น สาธารณชน หรืออำนาจรัฐ จะปฏิบัติต่อเหยื่อ 112 อย่างไรก็ได้ จะประนาม จะต่อต้าน จะข่มขู่คุกคาม จะจับกุมคุมขัง จะทำร้าย หรือถึงกระทั่งจะเอาชีวิตก็ย่อมได้ เพราะมาตรา 112 ไม่ได้เป็นเพียงมาตรา 112 มาตรา 112 ไม่ได้เป็นเพียงความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา แต่มาตรา 112 เป็นเครื่องมีอที่กำเนิดขึ้นมาเพื่อค้ำจุนอุดมการณ์แบบกษัตริย์นิยม
เมื่อโศกนาฏกรรมอากงและครอบครัวเปิดเผยให้เห็นถึงอัปลักษณะของมาตรา 112 แล้ว อัปลักษณะของมาตรา 112 ก็แสดงให้เห็นต่อไปถึงปัญหารากฐานของสังคมไทยในยุคปัจจุบัน นั่นคือ สถาบันกษัตริย์และอุดมการณ์กษัตริย์นิยม หากตำแหน่งแห่งที่ของสถาบันกษัตริย์ไม่เป็นอยู่อย่างทุกวันนี้ หากตำแหน่งแห่งที่ของสถาบันกษัตริย์เป็นเหมือนประเทศในยุโรป หรือในญี่ปุ่น กฎหมายแบบมาตรา 112 ก็จะไม่เป็นแบบนี้ การใช้มาตรา 112 ก็จะไม่เป็นแบบนี้ เหยื่อจากมาตรา 112 ก็จะไม่เกิดขึ้นแบบทุกวันนี้ และโศกนาฏกรรมของอากงและครอบครัวก็คงไม่เกิดขึ้น
วันนี้อากงจากไปแล้ว และอีกไม่กี่ชั่วโมงร่างกายของอากงก็จะสูญสลายไป หากว่ากันตามกฎธรรมชาติย่อมมีการเกิดและการตาย หากการตายนั้นมาตามธรรมชาติ มนุษย์ทุกคนก็คงทำใจได้ว่ามันเป็นไปตามกฎอนิจจัง แต่หากการตายในบางครั้งกับถูกยืดระยะเวลาออกไป และการตายในบางครั้งกลับถูกเร่งให้ตายก่อนเวลาอันควร
แม้อากงจากไปแล้ว ร่างกายอากงจะไม่หลงเหลืออะไรอีกนอกจากเถ้าถ่าน แต่มาตรา 112 ยังคงอยู่ อัปลักษณะของมาตรา 112 ยังคงอยู่ คำพิพากษาคดีของอากงก็ยังดำรงอยู่ต่อไปเสมือนเป็นอนุสรณ์ ส่วนจะเป็นอนุสรณ์แห่งความดีงาม หรืออนุสรณ์แห่งความเลวร้าย วิญญูชนทุกท่านในที่นี้ย่อมพิจารณากันได้เอง