นักวิชาการ เผย "เต็ง เส่ง" เดินหน้าเจรจาปรองดองกลุ่มชาติพันธุ์ เก็บคะแนนนำอองซาน ซูจี เชื่อรัฐบาลพม่า มีบทบาทนำการเปลี่ยงแปลง แจ้งเกิดประชาธิปไตยครึ่งใบ หน้าตาแบบอินโดฯ มาเลฯ
เมื่อเร็วๆ นี้ โครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) จัดเสวนา “ถกหนัง The Lady: ผ่าวิถีการเมืองพม่าถึงอาเซียน” ณ ห้องฉายภาพยนตร์ คณะวารสารศาสตร์และสื่อมวลชน มธ. โดยมี ดร.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นายดุลยภาค ปรีชารัชช อาจารย์ประจำโครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ดร.นฤมล ทับจุมพล อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และนายสุภลักษณ์ กาญจนขุนดี บรรณาธิการอาวุโสหนังสือพิมพ์เดอะเนชั่น ร่วมเสวนา
ดร.ชาญวิทย์ กล่าวว่า ก่อนที่ตนจะได้มีโอกาสเดินทางไปพม่าในช่วงประมาณเดือนเมษายน 2555 ที่ผ่านมา มีความคิดว่าพม่าต้องดูแย่มาก แต่ไม่ใช่ พม่าตื่นขึ้นมาและดูดีมาก ไม่ได้แย่อย่างที่คิด เต็มได้ด้วยความหวัง ความรู้สึกเหมือนกับภาพของนางอองซาน ซูจี เมื่อครั้งเดินทางมาประเทศไทยและไปเยี่ยมเยือนแรงงานพม่าพลัดถิ่นที่ จ.สมุทรสาคร
แต่อย่างไรก็ตาม ตนมองความหวังของพม่ายังเต็มไปด้วยปัญหาและอุปสรรค 5 ประการดังนี้
1. แม้ว่านายทหารพม่า อย่างนายเต็ง เส่ง จะถอดเครื่องแบบออกและปรากฏตัวต่อสาธารณะชนต่อโลก ซึ่งดูดี มีความหวังมากกว่าทหารไทยก็ตาม แต่ขณะเดียวกันพม่าก็ยังปัญหาใหญ่คือเรื่องนักโทษการเมืองที่ตกค้างอยู่จำนวนมาก คล้ายคลึงกับประเทศไทยที่เวลานี้ก็มีปัญหานักโทษการเมือง โดยเฉพาะมาตรา 112 เช่นกัน
2. ปัญหาเรื่องกลุ่มภาษาและชาติพันธุ์ เป็นปัญหาใหญ่มากๆ ไม่ว่าจะกะเหรี่ยง ไทยใหญ่ ซึ่งเรื่องนี้วางใจไม่ได้อีกต่อไป เห็นได้จากประเทศไทยที่มีปัญหาชายแดนภาคใต้ ที่ความเป็นไทยถูกท้าทาย
3. ความขัดแย้งด้านศาสนา เช่นกรณีโรฮิงญาที่นับถือศาสนาอิสลาม
4. แรงงานพม่าพลัดถิ่น และ
5. ความหวังต่อนางอองซาน ซูจี ซึ่งทุกวันนี้กลายเป็นเซเลบของโลกไปแล้ว แต่ทั้งนี้ต้องไม่ลืมไปว่านางอองซาน ซูจี ปัจจุบันมีอายุ 67 ปี ขณะที่การเลือกตั้งของพม่าครั้งต่อไปจะมีขึ้นในปี พ.ศ. 2558 ซึ่งนางอองซาน ซูจีจะมีอายุ 70 ปี เข้าข่ายต้องห้ามตามรัฐธรรมนูญ อีกทั้งความต่างของคนหนุ่มสาวกับคนอายุ 70-80 ปีทำให้ดูไม่ค่อยมีอนาคตเท่าใดนัก
ทั้งนี้ ดร.ชาญวิทย์ กล่าวในช่วงท้ายถึงสาเหตุที่ทหารพม่าดูมีความหวังมากกว่าทหารไทยด้วยว่า เพราะทหารพม่าอยู่ด้วยตนเอง มีความเป็นตัวเองสูง ต่างจากทหารไทยที่ยังอิงและอ้างสถาบันกษัตริย์
นายสุภลักษณ์ กล่าวว่า การมาเป็นผู้นำเรียกร้องประชาธิปไตยของนางอองซาน ซูจีนั้นเป็นเรื่องตกกระไดพลอยโจน นางอองซาน ซูจีไม่ได้มีแนวคิดทางการเมืองแจ่มชัดมาตั้งแต่เด็ก แต่ด้วยชาติกำเนิดที่เป็นลูกสาวนายพลอองซาน ประกอบกับช่วงที่กลับมาพยาบาลมารดาซึ่งป่วยหนักได้เห็นสถานการณ์การเมืองในพม่าที่มีความรุนแรง สังหารนิสิตนักศึกษา จึงลุกขึ้นมาเป็นผู้นำ
ขณะที่การปฏิรูปพม่าในยุคปัจจุบันนั้น นายสุภลักษณ์ กล่าวว่า ปัจจุบันท่าทีของรัฐบาลทหารพม่าได้ลดความเกรียวกราดลง มีความอดทนอดกลั้นในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ มากขึ้น แต่ประเด็นสำคัญคือนางอองซาน ซูจีควรจะมีฐานะอะไรต่อจากนี้ จะได้เป็นประธานาธิบดีคนต่อไปหรือไม่ ซึ่งตนเห็นว่าเนื้อหาในรัฐธรรมนูญของพม่าได้กำหนดเงื่อนไขเรื่องคุณสมบัติผู้เป็นประธานาธิบดีไว้หลายเรื่อง เช่น ห้ามสมรสกับชาวต่างชาติ อายุ ฯ ซึ่งเงื่อนไขเหล่านี้เกิดขึ้นเพื่อปิดโอกาสของนางอองซาน ซูจี
“ถ้านางอองซาน ซูจีจะมีโอกาสเป็นประธานาธิบดีของพม่าคงต้องไปแก้รัฐธรรมนูญกันบานเบอะ ไปแก้ทั้งเรื่องคุณสมบัติ สัดส่วนของทหาร และถ้าต้องร่างรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ รัฐบาลพลเรือนซึ่งคาดว่าจะมีสัดส่วนของสมาชิกพรรคเอ็นแอลดีอยู่ 43 เสียงคงทำไม่ได้ ดังนั้น โดยส่วนตัวจึงเห็นว่า บทบาทของนางอองซาน ซูจี ควรอยู่เป็น ‘แม่พระ’ ให้การปฏิรูปเดินต่อไป และใช้ช่องทางของการพูดในการสื่อสาร เพราะนางอองซาน ซูจี มีพลังในการพูดมาก (power of speech) ไม่ว่าจะปลุกเร้า เรียกร้อง หรือพูดอะไรคนก็ทำตาม"
ทั้งนี้ นายสุภลักษณ์ กล่าวถึงบทบาทของพรรคเอ็นแอลดีในช่วงต่อไปด้วยว่า ควรแยกตัวออกจากนางอองซาน ซูจีให้ได้ ไม่เช่นนั้นเมื่อนางอองซาน ซูจีเกิดป่วย หรือชราภาพลง พรรคเอ็นแอลดีก็จะขาดสภาพ เพราะที่ผ่านมาใช้นางอองซาน ซูจีเป็นสัญลักษณ์ตลอด
ด้านนายดุลยภาค กล่าวถึงสถานะของนางอองซาน ซูจีในสายตาทหารพม่าว่า เป็นไปในด้านลบ นางอองซาน ซูจีมีสามีเป็นชาวต่างชาติ ผู้ล่าอาณานิคม มีความสัมพันธ์กับต่างประเทศ ทำตัวเหมือนพระได้หวีคือ อยากได้หวีที่เป็นประชาธิปไตยตามแนวคิดชาติตะวันตก ซึ่งอาจไม่เหมาะสมต่อการพัฒนาการเมืองของพม่า หรือทำให้พม่าล้มลุกคลุกคลานเช่นเดียวกับประเทศเพื่อนบ้านที่ปกครองตามระบอบประชาธิปไตย
ขณะที่บทบาทของนางอองซาน ซูจีในปัจจุบัน ซึ่งเป็นความหวังของพม่าในการเจรจาปรองดอง สร้างสันติภาพนั้น นายดุลยภาค กล่าวว่า กำลังถูกท้าทาย โดยเฉพาะเมื่อนายเต็ง เส่ง เริ่มพยายามเจรจาปรองดอง สร้างเครือข่ายกับกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ เพื่อนำพม่าไปสู่สันติภาพ ทั้งนี้ แม้ว่าการดำเนินการของนายเต็งเส่ง อาจเป็นเพราะกังวลต่อสถานะทางอำนาจของตนเอง แต่จุดนี้ก็ถือเป็นการเก็บคะแนน และท้าทายบทบาทของอองซาน ซูจีในเรื่องการเจรจากับกลุ่มชาติพันธุ์พอสมควร
ขณะที่ ดร.นฤมล กล่าวถึงสถานการณ์พม่าในขณะนี้ว่า มีสิ่งหนึ่งที่รัฐบาลพม่าและนางอองซานซูจี เห็นตรงกัน สามารถตกลงกันได้ในบางเรื่องซึ่งเป็นประโยชน์ของประเทศ เช่นเรื่องการเปิดประเทศให้ต่างชาติเข้ามาลงทุน ซึ่งทั้งสองฝ่ายไม่ค่อยสนใจให้ต่างชาติเข้ามาลงทุนจำนวนมาก เพราะเห็นว่าปิดประเทศมานาน ถ้าจะเปิดให้มีการลงทุนจะต้องเป็นการลงทุนที่ยั่งยืนมากกว่าเน้นปริมาณ หรือเม็ดเงินลงทุน
ส่วนการเปลี่ยนแปลงของพม่าในช่วงต่อไป ดร.นฤมล กล่าวว่า รัฐบาลพม่าน่าจะเป็นผู้นำหลักในเรื่องการเปลี่ยนแปลง และทั่วโลกน่าจะได้มีโอกาสเห็นประชาธิปไตยครึ่งใบในพม่า ที่มีหน้าตาเช่นเดียวกับในประเทศอินโดนีเซีย หรือมาเลเซีย เนื่องจากขณะนี้รัฐบาลพม่าได้ดำเนินการหลายอย่าง เช่น เชิญนักวิชาการต่างประเทศเข้ามาให้ความรู้ด้านเศรษฐกิจกับสภาหอการค้าของพม่า เดินหน้าเรื่องการเจรจาสันติภาพกลุ่มชาติพันธุ์ ส่งทีมเจรจา เตรียมการเรื่องกลุ่มชาติพันธุ์ที่น่าสนใจ ต่างจากซูจีที่ไม่ค่อยกล้าแตะในเรื่องนี้มากนัก
“เรื่องกลุ่มชาติพันธุ์น่าจะเป็นตัวชี้ขาดในเรื่องการเปลี่ยนแปลงของพม่า ซึ่งรัฐบาลทหารพม่าอาจเป็นตัวละครหลักในการจัดความสำคัญระหว่างรัฐบาลกับชนกลุ่มน้อย ส่วนพรรคเอ็นแอลดีน่าจะมีบทบาทในฐานะพรรคฝ่ายค้าน” ดร.นฤมล กล่าว และว่า ทั้งนี้ สิ่งที่น่ากังวลสำหรับพรรคเอ็นแอลดีคือ ผู้ที่ขึ้นมาเป็นผู้นำพรรคแทนนางอองซาน ซูจี ในอนาคต ซึ่งเรื่องนี้นางอองซาน ซูจี และสมาชิกเอ็นแอลดีก็อยากได้คนรุ่นที่ 2 เข้ามาเสริมทัพเช่นกัน อย่างไรก็ตาม ตนมองว่าความหวังของกลุ่มคนที่จะเข้ามามีบทบาทด้านประชาธิปไตยของพม่าอาจจะไม่ใช่กลุ่มเอ็นแอลดีเท่านั้น เนื่องจากยังมีกลุ่มที่น่าสนในอย่าง 88 Generation ที่น่าจับตามอง
